Waarom dit onderwerp er nu toe doet

Je voelt het waarschijnlijk dagelijks in je werk: de druk neemt toe. Wachtlijsten worden langer, collega's vallen uit, en de vragen van de mensen die je wilt helpen worden steeds complexer. Het is geen toevallige indruk. Het sociale domein kampt met een serieuze personele én financiële krapte.

De cijfers liegen er niet om. Het verwachte personeelstekort in zorg en welzijn stijgt naar maar liefst 190.000 in 2033. Tegelijkertijd zien we dat de kosten stijgen door een toenemend aantal mensen dat hulp nodig heeft, meer kosten in de overhead en strengere regels. En de budgetten? Die groeien lang niet mee.

Het gevolg ken je: langere wachtlijsten in de jeugdzorg, schuldhulpverlening die vastloopt, en een werkdruk die een vicieuze cirkel creëert. Hoe harder je werkt, hoe meer collega's uitvallen, hoe hoger de druk wordt. Dat kunnen we niet blijven volhouden en zal leiden tot problemen op zowel organisatie-, als maatschappelijk niveau. En niet te vergeten, onze kwetsbare inwoners zullen niet meer altijd de juiste hulp krijgen.

Integraal werken als antwoord op schaarste

Een van de oplossingsrichtingen die steeds vaker wordt genoemd, is integraal werken. En ik geloof daar sterk in. Niet als wondermiddel, want die bestaan niet. Maar wel als een manier om met schaarse middelen slimmer en effectiever te werken.

Het uitgangspunt is simpel: één huishouden, één plan, één regisseur. In plaats van dat iemand te maken krijgt met vijf verschillende hulpverleners die langs elkaar heen werken, zorg je voor samenhang. Je kijkt samen naar het hele plaatje, niet alleen naar 'jouw' domein.

Wat zien we in de praktijk?

De afgelopen periode stijgt de vraag in mijn bedrijf naar het onderzoeken en invoeren van regievoering als middel. Hierbij zie ik zowel behoefte aan kennisverbreding en verdieping (elkaar echt kennen en weten wat er speelt bij de ander) als praktische handvatten in training en coaching rondom casus- en procesregie.

Wat blijkt? Integraal werken en regievoering zijn geen projecten met een begin- en eindpunt. Het is een continue ontwikkeling die vraagt om volharding en aanpassingsvermogen. Maar de moeite waard, dat wel.

Succesfactoren: wat werkt echt?

Op basis van verschillende onderzoeken en praktijkervaringen zie ik een aantal factoren terugkomen die het verschil maken:

1. Een gezamenlijke visie en onderling vertrouwen
Je hebt elkaar nodig. Echt. Verschillende disciplines moeten elkaar als gelijkwaardig zien en elkaars expertise respecteren. Dat klinkt logisch, maar in de praktijk vraagt dat om tijd en investering in de relatie. Het formaliseren van een gezamenlijke visie is daarom een van mijn speerpunten.

2. Eén regievoerder per casus
Voor de inwoner moet het helder zijn: wie is mijn aanspreekpunt? Die continuïteit en duidelijkheid schept vertrouwen. En het voorkomt dat mensen hun verhaal steeds opnieuw moeten vertellen aan verschillende professionals. Een procesregisseur (intern of extern) toevoegen kan helpen om deze continuïteit verder te verstevigen.

3. Gelijkwaardige samenwerking
Hiërarchie werkt averechts bij integraal werken. Iedereen brengt zijn of haar expertise in, en samen draag je de verantwoordelijkheid. Dat vraagt om een cultuur waarin je elkaar durft aan te spreken én te vertrouwen. Respect voor elkaars kennis en kunde en voor de verschillende rollen en verantwoordelijkheden zorgt voor een gezamenlijke basis.

4. Ruimte voor maatwerk
Procedures zijn nuttig, tot ze in de weg zitten. Professionals moeten het mandaat krijgen om af te wijken van de standaard als de situatie daarom vraagt. Dat betekent: vertrouwen geven binnen de kaders.

Wat vraagt dit van gemeenten en zorgaanbieders?

Integraal werken is geen technische truc die je even implementeert. Het vraagt om een fundamentele verschuiving in hoe je organiseert, financiert en samenwerkt. Laat ik concreet worden.

Beleid en visie

Ontwikkel een integraal beleidskader dat domeinen als Jeugd, Wmo en Participatie met elkaar verbindt. Door in te zetten op gezamenlijk beleid voorkom je eilanddenken in het sociaal domein en verstevig je de onderlinge verbindingen.

Zonder gezamenlijke visie blijft integraal werken een leus op papier. Je hebt een gedeeld kompas nodig.

Organisatie en structuur

Richt interdisciplinaire teams in die structureel samenwerken. Niet incidenteel, maar als standaard werkwijze. Maak heldere afspraken over wie welke rol heeft, hoe werkprocessen lopen en hoe je informatie veilig en effectief deelt.

Dat laatste is vaak een struikelblok. Privacy is belangrijk, maar mag geen excuus worden om niet samen te werken. Binnen de nu geldende kaders en met de hoop op meer ruimte in de toekomst kunnen we samenwerken. Kennis van de AVG en goede dossiervorming en rapportage zijn daarom altijd onderdeel van mijn werkwijze.

Financiering

Dit is een van de lastigste punten. Financiële schotten tussen budgetten werken integraal werken tegen. Als jeugdhulp en Wmo uit verschillende potjes komen en je moet verantwoorden waarom je 'jouw' budget hebt ingezet voor 'hun' probleem, dan gaat het mis. Je loopt het risico dat iedere afdeling op zijn eigen 'schatkist' blijft zitten en we vooral veel praten over wie er moet betalen in plaats van over wat écht nodig is voor de inwoner.

Ik zie steeds vaker gemeenten die experimenteren met gezamenlijke budgetten of andere financieringsvormen die samenwerking stimuleren. Dat is moedig en nodig. Want zolang de financiering verkokering beloont, blijf je tegen de stroom opvaren.

Professionele ontwikkeling

Investeer in gezamenlijke training en teamontwikkeling. Professionals moeten elkaars taal leren spreken en werkwijze begrijpen. Een Wmo-consulent denkt anders dan een schuldhulpverlener, en dat is waardevol. Maar je moet wel weten hoe de ander denkt.

Creëer een cultuur van vertrouwen en kennisdeling. Dat doe je niet met een eenmalige teamdag, maar door structureel tijd en ruimte te maken voor reflectie en leren van elkaar. Hiervoor kun je bijvoorbeeld een gezamenlijke vorm van intervisie inrichten, ik kan je daarbij helpen.

Wat betekent dit voor jouw praktijk?

Ik snap dat dit overweldigend kan klinken. Je hebt het al druk, en nu komt er nóg een verandering bij. Maar zie het anders: integraal werken is juist bedoeld om die druk te verlichten. Door slimmer samen te werken, kun je met minder mensen meer betekenen.

Begin klein. Je hoeft niet meteen je hele organisatie om te gooien. Kies één team, één casus, of één wijkgebied waar je gaat experimenteren. Leer van wat werkt en wat niet. En deel die kennis met collega's.

Vraag je af:
- Wie moet ik kennen om beter integraal te kunnen werken? Maak die kennismaking.
- Welke financiële of organisatorische barrières lopen we steeds tegen aan? Benoem die bij je leidinggevende.
- Wat heb ik zelf nodig om meer domeinoverstijgend te werken? Tijd, kennis, mandaat?

Samen verder

De krapte in het sociale domein is geen tijdelijk probleem. We zullen de komende jaren moeten leren om met minder mensen en beperktere budgetten te werken. Dat klinkt somber, maar ik probeer het ook als kans te zien.

Een kans om écht na te denken over wat werkt. Om de samenwerking te versterken. Om professionals de ruimte te geven die ze nodig hebben. Integraal werken is daar een belangrijk onderdeel van, omdat het aansluit bij wat we allemaal willen: mensen goed helpen, met passie en plezier in je werk.

Wil jij binnen jouw gemeente of organisatie integraal werken en regievoering sterk inbedden? Stuur me een berichtje en ik kijk graag met je mee!